آموزش نصب و راه اندازی پمپ دنده ای به صورت ساده

پمپ دنده‌ای یکی از رایج‌ترین و پرکاربردترین قطعات هیدرولیک است که وظیفه‌ی اصلی آن، انتقال سیال با فشار و دبی مشخص به سایر اجزای مدار می‌باشد. این پمپ‌ها در ظاهر ساده‌اند، اما عملکردشان در حفظ راندمان سیستم حیاتی است. در صنایع مختلف از جمله فولاد، نفت و گاز، ماشین‌سازی و صنایع غذایی، کوچک‌ترین خطا در نصب پمپ دنده‌ای می‌تواند موجب کاهش بازده، افزایش دمای روغن، ایجاد لرزش یا حتی از کار افتادن کامل سیستم شود.
نصب درست یعنی درک دقیق از نحوه‌ی هم‌محوری، نوع سیال، شرایط مکش و تخلیه و حتی زاویه‌ی قرارگیری پمپ روی شاسی. اگر هرکدام از این عوامل نادیده گرفته شوند، خرابی زودرس، نشتی روغن و آسیب جدی به چرخ‌دنده‌ها اجتناب‌ناپذیر است.

خطاهای رایج در نصب پمپ‌های هیدرولیک

در بسیاری از کارگاه‌های صنعتی، متأسفانه نصب پمپ به‌صورت تجربی و بدون بررسی دقیق مشخصات فنی انجام می‌شود. برای مثال، برخی نصاب‌ها مسیر مکش را با زاویه یا قطر نامناسب طراحی می‌کنند که باعث پدیده کاویتاسیون (حباب‌زایی) و در نهایت تخریب سطح چرخ‌دنده‌ها می‌شود. یا در بعضی موارد، به دلیل عدم توجه به هم‌راستایی شفت محرک، لرزش مکانیکی شدیدی ایجاد می‌گردد که در مدت کوتاهی باعث شکستن خار یا خوردگی یاتاقان می‌شود.
نکته مهم این است که نصب اصولی فقط شامل بستن چند پیچ و اتصال چند لوله نیست، بلکه نیاز به دید مهندسی و آشنایی با رفتار دینامیکی سیالات دارد.

نقش پمپ دنده‌ای در سیستم‌های صنعتی

پمپ دنده‌ای مانند قلب مدار هیدرولیک عمل می‌کند. این تجهیز وظیفه دارد روغن یا سیال هیدرولیکی را با فشار کافی به سمت عملگرها (جک‌ها، موتورهای هیدرولیک و شیرها) پمپاژ کند. اگر پمپ عملکرد درستی نداشته باشد، کل سیستم از تعادل خارج می‌شود. به همین دلیل در طراحی و راه‌اندازی خطوط تولید، مهندسان همواره بر انتخاب و نصب صحیح پمپ دنده‌ای تأکید دارند.

پمپ دنده‌ای چیست و چگونه کار می‌کند؟

پمپ دنده‌ای یکی از قدیمی‌ترین و درعین‌حال مطمئن‌ترین انواع پمپ‌های جابه‌جایی مثبت است. اساس عملکرد آن بر پایه درگیری دو چرخ‌دنده است که با چرخش خود، سیال را از سمت ورودی مکش کرده و به سمت خروجی هدایت می‌کنند. وقتی دندانه‌های چرخ‌دنده از هم جدا می‌شوند، در فضای بین دندانه و بدنه پمپ، خلأ ایجاد می‌شود. این خلأ باعث مکش روغن از مخزن می‌گردد. در مرحله بعد، با چرخیدن دندانه‌ها، سیال در اطراف پوسته حرکت کرده و در نقطه مقابل تخلیه می‌شود.
این فرآیند ساده و مکانیکی باعث می‌شود پمپ دنده‌ای بتواند در فشارهای بالا و شرایط سخت صنعتی نیز عملکرد قابل‌اعتماد و یکنواختی داشته باشد.

در فروشگاه بزرگ الوصنعت میتوانید انواع پمپ دنده ای را با ضمانت کیفیت و خدمات پس از فروش تهیه کنید.

تفاوت پمپ دنده خارجی و داخلی

پمپ‌های دنده‌ای در دو نوع اصلی طراحی می‌شوند: دنده خارجی (External Gear Pump) و دنده داخلی (Internal Gear Pump).
در نوع دنده خارجی، دو چرخ‌دنده هم‌اندازه درگیر با هم هستند که یکی محرک و دیگری متحرک است. این مدل، ساختار فشرده و قیمت مناسب‌تری دارد و معمولاً در سیستم‌های عمومی‌تر استفاده می‌شود.
اما در نوع دنده داخلی، یک چرخ‌دنده بزرگ با دندانه‌های داخلی و یک چرخ‌دنده کوچک با دندانه‌های خارجی درگیر می‌شوند. این طراحی باعث کاهش صدا، لرزش و افزایش دقت پمپاژ می‌گردد و برای کاربردهای دقیق‌تر مانند سیستم‌های روانکاری یا ماشین‌ابزار مناسب‌تر است.

در هر دو مدل، کیفیت دنده‌ها، سختی پوسته و تلرانس‌های ساخت نقش کلیدی در طول عمر پمپ دارند. به همین دلیل انتخاب برند معتبر و نصب اصولی از اهمیت بالایی برخوردار است.

نقش چرخ‌دنده‌ها در مکش و رانش سیال

چرخ‌دنده‌ها نه‌تنها عنصر اصلی پمپ، بلکه تعیین‌کننده دبی و فشار خروجی هستند. هرچه تعداد دندانه‌ها بیشتر و فاصله بین آن‌ها کمتر باشد، پمپ می‌تواند جریان یکنواخت‌تر و فشار پایدارتری ایجاد کند. از سوی دیگر، جنس چرخ‌دنده‌ها (معمولاً فولاد آلیاژی سخت‌کاری‌شده) باید در برابر سایش مقاوم باشد، زیرا تماس مداوم با روغن و ذرات معلق می‌تواند موجب خوردگی سطح شود.
در پمپ‌های صنعتی، تنظیم فاصله بین چرخ‌دنده و بدنه با دقت چند صدم میلی‌متر انجام می‌شود تا تلفات نشتی کم و بازده بالا باشد.
در نهایت، هماهنگی دقیق بین چرخ‌دنده‌ها و محور محرک تضمین می‌کند که پمپ بدون لرزش، نشتی و صدای اضافی کار کند.

بررسی محیط نصب و شرایط کاری

پیش از نصب پمپ دنده‌ای، اولین قدم شناخت محیط کاری و شرایطی است که پمپ قرار است در آن فعالیت کند. بسیاری از خرابی‌ها، نه به‌خاطر کیفیت پایین محصول، بلکه به‌دلیل انتخاب یا نصب در محیط نامناسب اتفاق می‌افتد. دمای محیط، میزان رطوبت، ارتفاع از سطح دریا، نوع سیال، و حتی نوع پایه‌ای که پمپ روی آن نصب می‌شود، همگی در عملکرد تأثیر دارند.
برای مثال، در محیط‌های گرم و آلوده، روغن زودتر اکسید می‌شود و در نتیجه احتمال چسبندگی دنده‌ها بالا می‌رود. یا در فضاهای مرطوب، اگر اتصالات به‌خوبی آب‌بندی نشده باشند، ریسک زنگ‌زدگی بالا می‌رود.
بنابراین توصیه می‌شود قبل از نصب، یک بازبینی کامل از محل انجام شود. کف باید صاف و بدون لرزش باشد، مسیر لوله‌کشی از مواد مقاوم ساخته شده باشد و فضای کافی برای تهویه اطراف پمپ در نظر گرفته شود. پمپ‌ها باید به دور از منابع حرارتی شدید یا تابش مستقیم نور خورشید نصب شوند تا طول عمر روغن و آب‌بندی‌ها کاهش پیدا نکند.

نکات ایمنی برای جلوگیری از نشتی و ضربه سیال

یکی از اشتباهات رایج در نصب پمپ دنده‌ای، بی‌توجهی به فشار ناگهانی سیال در لحظه راه‌اندازی است. اگر سیستم بدون شیر اطمینان (Relief Valve) راه‌اندازی شود، ممکن است در اثر افزایش لحظه‌ای فشار، محور پمپ خم شده یا پوسته ترک بردارد. همیشه پیش از استارت، وجود شیر اطمینان در مسیر خروجی و صحت عملکرد آن بررسی شود.
نشتی روغن نیز یکی از علائم هشدار اولیه است. حتی مقدار کمی نشتی در اتصالات می‌تواند باعث افت فشار، آلودگی محیط کاری و خطر آتش‌سوزی شود. استفاده از نوار تفلون یا خمیر آب‌بندی صنعتی با استانداردهای مقاوم در برابر روغن ضروری است.
همچنین در هنگام نصب، باید از گشتاور مجاز برای بستن پیچ‌ها استفاده شود. پیچ‌های بیش‌ازحد سفت‌شده ممکن است پوسته پمپ را دفرمه کنند و باعث ناهماهنگی بین دنده‌ها شوند. در مقابل، پیچ‌های شل نیز عامل نشتی و لرزش هستند.

کنترل تمیزی مدار هیدرولیک قبل از نصب

یکی از مهم‌ترین اصولی که بسیاری از نصاب‌ها از آن غافل می‌شوند، تمیزی مدار است. هرگونه ذره فلزی، تراشه، گرد و خاک یا حتی فیبرهای کوچک درون لوله‌ها می‌تواند وارد پمپ شود و به سطح دنده‌ها یا یاتاقان‌ها آسیب برساند.
پیش از نصب، تمام لوله‌ها باید با هوای فشرده تمیز و سپس با روغن شسته شوند. فیلتر مکش و فیلتر برگشت نیز باید از نوع استاندارد و متناسب با دبی پمپ انتخاب شود.
در صنایع حرفه‌ای، قبل از راه‌اندازی اولیه، عملیات Flushing یا شست‌وشوی مدار انجام می‌شود تا هرگونه آلودگی احتمالی حذف شود.
به یاد داشته باشید که حتی بهترین پمپ دنده‌ای دنیا هم نمی‌تواند در سیستمی آلوده عملکرد مطلوبی داشته باشد.

ابزارهای پایه برای نصب پمپ دنده‌ای

یکی از تفاوت‌های بین نصب حرفه‌ای و نصب معمولی، استفاده از ابزار مناسب است. نصاب‌های باتجربه هیچ‌وقت کار را با آچار و چکش ساده شروع نمی‌کنند؛ چون می‌دانند دقت میلی‌متری در این مرحله می‌تواند سال‌ها عمر مفید پمپ را افزایش دهد. ابزارهای پایه شامل آچار ترک‌متر (برای بستن دقیق پیچ‌ها)، تراز لیزری یا حبابی برای تنظیم هم‌محوری، آچار آلن، مجموعه بکس، گیج اندازه‌گیری و فیلر برای کنترل لقی بین قطعات است.
در هنگام نصب، استفاده از آچار ترک‌متر ضروری است تا از سفت شدن بیش از حد پیچ‌های پوسته جلوگیری شود. این اشتباه ظاهراً ساده، می‌تواند باعث انحراف پوسته یا تماس نامناسب بین دنده‌ها شود.
همچنین توصیه می‌شود برای بستن اتصالات لوله‌کشی از آچارهای مخصوص فیتینگ استفاده شود تا هیچ‌گونه خمش یا له‌شدگی در رزوه‌ها ایجاد نشود. یک نصاب حرفه‌ای همیشه قبل از شروع کار، ابزارهایش را تمیز و در وضعیت کالیبره نگه می‌دارد، چون خطای کوچک ابزار، به معنی خطای بزرگ در عملکرد سیستم است.

تجهیزات اندازه‌گیری فشار و دبی در حین نصب

در زمان نصب پمپ دنده‌ای، فقط بستن و روشن کردن سیستم کافی نیست. باید بتوانید پارامترهای حیاتی را اندازه‌گیری کنید تا مطمئن شوید عملکرد واقعی با مقدار طراحی‌شده مطابقت دارد. ابزارهایی مثل گیج فشار دقیق (Pressure Gauge)، فلو‌متر (Flow Meter) و ترمومتر روغن از تجهیزات ضروری محسوب می‌شوند.
گیج فشار باید در نقاط مختلف سیستم نصب شود تا بتوان افت فشار ورودی، خروجی و اختلاف فشار در فیلترها را بررسی کرد. فلو‌متر هم برای اطمینان از دبی خروجی پمپ استفاده می‌شود و کمک می‌کند تا بفهمید آیا چرخ‌دنده‌ها به‌درستی درگیر هستند یا خیر.
در بعضی کارگاه‌ها، برای راه‌اندازی اولیه، از سنسورهای موقت فشار و دبی استفاده می‌شود که بعد از اطمینان از عملکرد صحیح پمپ، از مدار خارج می‌شوند. این روش کمک می‌کند تا مشکلات احتمالی قبل از بهره‌برداری نهایی شناسایی شوند.

مواد آب‌بندی و گسکت‌های مناسب

نصب اصولی بدون آب‌بندی اصولی بی‌معناست. کوچک‌ترین نشتی در مسیر ورودی یا خروجی می‌تواند موجب افت راندمان کل سیستم شود. برای آب‌بندی اتصالات پمپ دنده‌ای، بهتر است از نوار تفلون باکیفیت صنعتی یا خمیر آب‌بندی مقاوم در برابر روغن‌های معدنی و مصنوعی استفاده کنید.
گسکت‌های بین فلنج‌ها باید از موادی انتخاب شوند که با نوع روغن سازگار باشند؛ مثلاً در سیستم‌هایی که از روغن معدنی استفاده می‌شود، گسکت NBR مناسب است اما برای روغن‌های سنتتیک بهتر است از وایتون یا تفلون استفاده شود.
همچنین یادتان باشد که ضخامت زیاد گسکت همیشه نشانه‌ی آب‌بندی بهتر نیست؛ گاهی اوقات باعث تغییر فاصله بین فلنج و ایجاد تنش ناخواسته در اتصالات می‌شود.

گام اول – آماده‌سازی محل نصب

قبل از باز کردن جعبه پمپ، محل نصب را باید از نظر استحکام، تراز بودن و قابلیت دسترسی بررسی کنید. پایه یا فونداسیون پمپ باید صاف، بدون تاب‌خوردگی و از جنس مقاوم (معمولاً فولاد یا بتن مسلح) باشد. سطح پایه را با تراز کنترل کنید تا در طول کار، پمپ تحت تنش خمشی قرار نگیرد. اگر لرزش مکانیکی در محل وجود دارد، استفاده از لرزه‌گیر لاستیکی یا فنری بین پایه و پمپ الزامی است.
در این مرحله، بررسی مسیر مکش و دهانه‌ی ورودی اهمیت زیادی دارد. مسیر مکش باید کوتاه، مستقیم و با قطر مناسب باشد تا از پدیده‌ی کاویتاسیون جلوگیری شود. هیچ‌گاه از زانوهای تند یا لوله‌های با قطر کم در خط مکش استفاده نکنید. اگر مخزن پایین‌تر از پمپ قرار دارد، باید شیر یک‌طرفه در مسیر نصب شود تا در زمان خاموشی از برگشت روغن جلوگیری کند.

گام دوم – هم‌محوری و تنظیم دقیق شفت‌ها

هم‌محوری یا Alignment یکی از حیاتی‌ترین مراحل نصب است که متأسفانه در بسیاری از موارد نادیده گرفته می‌شود. محور پمپ باید دقیقاً با محور محرک (موتور الکتریکی یا دیزل) در یک خط باشد. حتی انحراف یک میلی‌متر می‌تواند باعث سایش یاتاقان‌ها، افزایش صدا و کاهش طول عمر پمپ شود.
برای بررسی هم‌محوری، از ساعت اندیکاتور یا تراز لیزری استفاده کنید. ابتدا کوپلینگ‌ها را روی شفت‌ها سوار کرده و فاصله بین دو نیمه را طبق دستور سازنده تنظیم کنید. سپس دوران دستی انجام دهید تا مطمئن شوید تماس غیرطبیعی یا گیر مکانیکی وجود ندارد.
در هنگام بستن پیچ‌های پایه، هر چهار پیچ را به‌صورت متقاطع و با گشتاور یکسان سفت کنید تا هیچ‌گونه تاب در بدنه ایجاد نشود. توصیه می‌شود بعد از چند ساعت کار اولیه، مجدداً هم‌محوری بررسی و در صورت نیاز اصلاح شود.

گام سوم – اتصالات ورودی و خروجی سیال

در این مرحله باید لوله‌های ورودی (مکش) و خروجی (تخلیه) را متصل کنید. لوله مکش بهتر است دارای فیلتر و شیر قطع‌کننده باشد تا هنگام تعمیر یا تعویض پمپ بتوان جریان روغن را متوقف کرد. در مسیر خروجی نیز وجود شیر اطمینان (Relief Valve) الزامی است تا در صورت انسداد مدار، از افزایش ناگهانی فشار جلوگیری شود.
تمام اتصالات باید به کمک مواد آب‌بندی استاندارد (تفن، خمیر مخصوص یا گسکت صنعتی) آب‌بندی شوند. از اعمال نیروی جانبی روی اتصالات خودداری کنید؛ لوله‌ها باید مستقل از پمپ مهار شده باشند تا وزنشان روی بدنه پمپ نیفتد.
در پایان نصب، همه‌ی اتصالات را از نظر نشتی، لرزش و صدای غیرعادی بررسی کنید. این کنترل ساده، از خرابی‌های پرهزینه آینده جلوگیری می‌کند.

هواگیری سیستم هیدرولیک قبل از استارت

اولین گام در راه‌اندازی پمپ دنده‌ای، هواگیری سیستم است. وجود هوا در مدار هیدرولیک نه‌تنها باعث نوسان فشار و کاهش راندمان می‌شود، بلکه در بسیاری موارد عامل اصلی ایجاد صدا، لرزش و آسیب مکانیکی به دنده‌هاست.
برای هواگیری، ابتدا شیر خروجی پمپ را تا حدی باز بگذارید تا هوا به‌صورت کنترل‌شده از مدار خارج شود. سپس با چرخش آهسته شفت (به‌صورت دستی یا با موتور با دور پایین) روغن را در پمپ به جریان بیندازید تا حباب‌های هوا خارج شوند.
در سیستم‌های بزرگ‌تر، می‌توان از والوهای مخصوص تخلیه هوا (Air Bleeder) در بالاترین نقطه مدار استفاده کرد. بعد از اطمینان از خروج کامل هوا، شیرها را بسته و سیستم را برای استارت اصلی آماده کنید. این مرحله باید با دقت انجام شود؛ پمپ دنده‌ای خشک حتی چند ثانیه هم نباید بدون روغن کار کند.

کنترل فشار و جریان در مرحله تست

پس از هواگیری، نوبت به روشن کردن سیستم و بررسی فشار و دبی واقعی پمپ می‌رسد.
پیش از استارت، تمام مسیرها را از نظر نشتی چک کنید. سپس موتور را روشن کرده و به‌آرامی سرعت را بالا ببرید تا پمپ وارد مدار شود. حالا با استفاده از گیج فشار، مقدار فشار خروجی را بخوانید و با مقدار نامی پمپ مقایسه کنید. اگر فشار کمتر از حد انتظار بود، احتمالاً هواگیری ناقص یا نشتی در مدار وجود دارد.
همچنین بررسی دبی خروجی (با فلو‌متر یا دبی‌سنج) اهمیت دارد، چون کاهش دبی معمولاً نشانه سایش چرخ‌دنده‌ها یا گرفتگی فیلتر مکش است. در سیستم‌های دقیق، حتی افت ۱۰٪ در دبی می‌تواند به معنی عملکرد غیرعادی باشد.
در حین تست، دمای روغن را نیز زیر نظر بگیرید. افزایش بیش از حد دما، نشانه اصطکاک بالا یا گردش ناقص روغن است.

نکات اولیه برای راه‌اندازی ایمن

در نخستین ساعت‌های کارکرد پمپ، باید رفتار سیستم با دقت زیر نظر گرفته شود. لرزش، صداهای غیرعادی یا نوسان عقربه فشارسنج، همه علائمی هستند که نباید نادیده گرفته شوند.
یکی از اشتباهات رایج، این است که نصاب‌ها بعد از راه‌اندازی، سیستم را رها می‌کنند. در حالی‌که بهتر است حداقل برای چند ساعت، عملکرد پمپ در بارهای مختلف بررسی شود.
اگر سیستم دارای تانک روغن است، سطح روغن باید مرتب کنترل شود تا از ورود هوا یا کاویتاسیون جلوگیری گردد. همچنین فیلتر مکش را در همان روز اول تمیز کنید، چون ممکن است در مراحل اولیه، ذرات ریز از داخل لوله‌ها جدا شده باشند.

در پایان تست اولیه، نتایج فشار، دبی و دما را ثبت کنید تا در مراجعات بعدی بتوانید عملکرد سیستم را با داده‌های اولیه مقایسه کنید. این کار ساده به شما کمک می‌کند هرگونه افت راندمان یا خرابی احتمالی را زود تشخیص دهید.

برنامه دوره‌ای نگهداری پمپ

هیچ پمپی، حتی اگر از بهترین برند دنیا باشد، بدون نگهداری منظم عمر زیادی نخواهد داشت. برنامه نگهداری دوره‌ای باید بر اساس ساعات کارکرد، نوع سیال، دمای محیط و فشار کاری تنظیم شود.
در سیستم‌های صنعتی، معمولاً پس از هر ۵۰۰ ساعت کارکرد، بازرسی چشمی از بدنه، اتصالات و سطح روغن انجام می‌شود. هر ۱۰۰۰ ساعت، فیلتر مکش و برگشت تعویض یا تمیز می‌گردد، و هر ۲۰۰۰ ساعت، بررسی کامل محور، یاتاقان‌ها و وضعیت چرخ‌دنده‌ها ضروری است.
روغن مورد استفاده نیز نقش مهمی دارد. روغن هیدرولیک باید مطابق با ویسکوزیته توصیه‌شده سازنده انتخاب شود. اگر روغن بیش از حد غلیظ باشد، مکش سخت‌تر و دمای سیستم بالا می‌رود. اگر بیش از حد رقیق باشد، نشتی داخلی افزایش یافته و فشار خروجی کاهش می‌یابد.
برای نگهداری مؤثر، حتماً یک دفترچه سرویس داشته باشید و هر بار وضعیت فشار، صدا، لرزش و دمای روغن را ثبت کنید. این اطلاعات به شما کمک می‌کند تا خرابی‌ها را قبل از بروز تشخیص دهید.

علائم خرابی پمپ دنده‌ای و روش تشخیص

پمپ دنده‌ای معمولاً قبل از خرابی کامل، هشدارهای مشخصی می‌دهد. شناخت این علائم، تفاوت بین تعمیر جزئی و تعویض کامل را رقم می‌زند.
اگر صدای پمپ تغییر کرد و از حالت یکنواخت به تق‌تق یا لرزش تبدیل شد، احتمال کاویتاسیون یا هم‌محوری نادرست وجود دارد. در چنین شرایطی، باید سریعاً مسیر مکش و ورودی را بررسی کنید.
افت ناگهانی فشار نیز معمولاً نشانه‌ی سایش بین دندانه‌ها یا خرابی آب‌بندی داخلی پمپ است. اگر پمپ پس از مدتی گرم‌تر از حد معمول کار می‌کند، ممکن است فاصله بین دنده‌ها بیش از حد مجاز شده باشد.
نشتی روغن از پوسته هم نشانه واضحی است. معمولاً این موضوع به خاطر شل بودن پیچ‌ها یا فرسودگی اورینگ‌ها رخ می‌دهد.
در سیستم‌های مجهز به سنسور، می‌توان هشدارهای فشار یا دمای غیرعادی را به تابلو کنترل ارسال کرد تا اپراتور سریع متوجه مشکل شود.

نحوه تمیزکاری و سرویس‌ دوره‌ای

تمیزکاری پمپ نباید فقط در زمان خرابی انجام شود. حتی در شرایط عادی نیز ذرات ریز فلزی یا آلودگی روغن می‌توانند به‌مرور در پوسته پمپ ته‌نشین شوند. برای تمیزکاری اصولی، ابتدا سیستم را خاموش و فشار را تخلیه کنید. سپس شیلنگ‌ها را جدا و درپوش مکش را باز کنید.
سطح داخلی پمپ و دندانه‌ها را با پارچه بدون پرز و حلال مخصوص روغن تمیز کنید. از استفاده از بنزین یا تینر خودداری کنید چون ممکن است به آب‌بندی‌ها آسیب بزند.
در نهایت، قبل از بستن مجدد، یاتاقان‌ها و دنده‌ها را با لایه‌ای از روغن تازه پوشش دهید تا در استارت بعدی به‌صورت خشک نچرخند.

برای افزایش عمر و عملکرد بهتر سیستم، پیشنهاد می‌شود از پمپ دنده‌ای استاندارد و متناسب با فشار و دبی مدار استفاده کنید.
در فروشگاه الوصنعت می‌توانید انواع پمپ دنده‌ای با برندهای معتبر اروپایی و آسیایی را همراه با مشاوره فنی و خدمات پس از فروش تهیه کنید تا سیستم شما همیشه در بالاترین راندمان ممکن کار کند.

استفاده از اتصالات نامناسب

یکی از اشتباهات متداول در نصب پمپ دنده‌ای، استفاده از اتصالات نامناسب یا غیراستاندارد است. برخی نصاب‌ها برای صرفه‌جویی در هزینه از لوله‌ها یا فیتینگ‌های برنجی ضعیف استفاده می‌کنند، در حالی‌که پمپ دنده‌ای معمولاً در فشارهای بالا کار می‌کند و نیاز به اتصالات فولادی یا استیل دارد.
اتصالات با قطر کم‌تر از حد استاندارد باعث افت فشار و ایجاد کاویتاسیون می‌شوند، در حالی‌که قطر بیش از حد هم موجب ناپایداری جریان و افزایش حجم مرده مدار می‌شود.
در مسیر مکش، استفاده از فیلتر با دبی ناکافی می‌تواند جریان ورودی را محدود کند و به پدیده‌ی “مکش منفی” منجر شود. در مسیر خروجی هم استفاده از زانوهای تند یا شیلنگ‌های انعطاف‌پذیر بی‌کیفیت، می‌تواند باعث لرزش و نشتی در اتصالات شود.

برای هر نوع پمپ، قطر و جنس اتصالات باید طبق دستورالعمل سازنده انتخاب شود. حتی گسکت بین فلنج‌ها نیز اگر از جنس نامناسب باشد، می‌تواند منبع نشتی یا تلفات فشار باشد.

نصب پمپ بدون فیلتر مکش

یکی از اشتباهات خطرناک و در عین حال رایج، نصب پمپ دنده‌ای بدون فیلتر مکش (Suction Filter) است. بسیاری تصور می‌کنند چون روغن تازه داخل مخزن ریخته شده، نیازی به فیلتر نیست؛ اما واقعیت این است که حتی در روغن نو نیز ذرات ریز فلزی یا گرد و غبار وجود دارد.
ورود این ذرات به داخل پمپ باعث خط افتادن روی سطح چرخ‌دنده‌ها، سایش یاتاقان‌ها و افت شدید راندمان می‌شود. فیلتر مکش با مش 100 یا 150 میکرون می‌تواند جلوی این آسیب‌ها را بگیرد.
در سیستم‌هایی که حساس‌تر هستند، استفاده از فیلتر برگشت (Return Filter) نیز توصیه می‌شود تا روغن برگشتی از مدار دوباره تصفیه شود. هزینه‌ی خرید یک فیلتر استاندارد در مقایسه با هزینه‌ی تعمیر پمپ، تقریباً ناچیز است.

نادیده گرفتن هم‌محوری شفت‌ها

هم‌محوری نادرست بین شفت پمپ و موتور، یکی از مهم‌ترین عوامل خرابی زودرس پمپ است. اگر شفت‌ها در یک راستا نباشند، نیروهای جانبی به یاتاقان‌ها وارد می‌شود و به مرور زمان باعث خوردگی و لرزش می‌گردد.
در بسیاری از کارگاه‌ها، پمپ با چشمی یا با تراز ساده تنظیم می‌شود، در حالی‌که بهترین روش استفاده از تراز لیزری یا ساعت اندیکاتور است. حتی انحراف ۰٫۱ میلی‌متر می‌تواند در طول چند ماه باعث شکستگی خار یا شل شدن کوپلینگ شود.
به یاد داشته باشید، هرچه دقت در مرحله نصب بالاتر باشد، عمر مفید پمپ به شکل چشمگیری افزایش می‌یابد.

سوالات متداول F&Q

از کجا بفهمم پمپ دنده‌ای که خریده‌ام برای سیستم من مناسب است؟

اولین قدم، بررسی مشخصات فنی مدار هیدرولیک است. فشار کاری، دبی مورد نیاز، نوع روغن، دمای محیط و مدت زمان کارکرد روزانه باید مشخص باشند. سپس پمپ دنده‌ای باید بر اساس این پارامترها انتخاب شود. اگر پمپی با فشار بیش از نیاز سیستم انتخاب شود، مصرف انرژی افزایش می‌یابد و اگر ظرفیت کمتر از مقدار لازم باشد، عملگرها عملکرد ناقص خواهند داشت.
پیشنهاد می‌شود همیشه قبل از خرید، با واحد فنی تأمین‌کننده مشورت کنید تا بهترین تطبیق بین پمپ و سیستم انجام شود.

چرا پمپ دنده‌ای صدای غیرعادی تولید می‌کند؟

صدای زیاد معمولاً به سه علت رخ می‌دهد: وجود هوا در مدار (هواگیری ناقص)، کاویتاسیون به‌دلیل مکش ضعیف، یا هم‌محوری نادرست شفت‌ها. برای رفع مشکل، ابتدا مسیر مکش را از نظر نشتی هوا یا گرفتگی بررسی کنید، سپس وضعیت کوپلینگ و پایه را کنترل کنید. در نهایت مطمئن شوید سطح روغن در مخزن کافی است و فیلترها تمیز هستند.

آیا می‌توان پمپ دنده‌ای را در دو جهت چرخش استفاده کرد؟

در بعضی مدل‌ها بله، اما نه در همه. پمپ‌های دنده‌ای معمولی معمولاً فقط در یک جهت مشخص طراحی شده‌اند (ساعت‌گرد یا پادساعت‌گرد).
پمپ‌های دو جهته (Bidirectional) دارای طراحی خاصی در چرخ‌دنده‌ها و آب‌بندی هستند که امکان تغییر جهت جریان را می‌دهند. پیش از نصب، باید جهت چرخش را از روی فلش یا پلاک فنی پمپ بررسی کنید. اگر موتور را برعکس وصل کنید، ممکن است مکش انجام نشود و پمپ در چند ثانیه آسیب ببیند.

بهترین نوع روغن برای پمپ دنده‌ای چیست؟

روغن باید دارای ویسکوزیته مناسب، مقاومت در برابر اکسیداسیون و خاصیت ضدسایش باشد. برای اکثر پمپ‌های دنده‌ای صنعتی، روغن هیدرولیک ISO VG 46 یا 68 گزینه‌ی استانداردی است.
در محیط‌های سردتر، روغن با ویسکوزیته پایین‌تر و در محیط‌های گرم‌تر، روغن غلیظ‌تر انتخاب می‌شود. همیشه از روغن تمیز و فیلترشده استفاده کنید، چون آلودگی روغن بیش از هر عامل دیگری به چرخ‌دنده‌ها آسیب می‌زند.

چه زمانی باید پمپ دنده‌ای را تعمیر یا تعویض کرد؟

اگر فشار خروجی پمپ به‌صورت محسوس کاهش یابد، صدا و لرزش افزایش پیدا کند، یا نشتی از پوسته مشاهده شود، زمان سرویس یا تعویض پمپ فرا رسیده است.
پمپ‌هایی که بیش از ۵۰۰۰ ساعت کارکرد دارند معمولاً نیازمند تعویض آب‌بندی داخلی و یاتاقان‌ها هستند. اگر سایش در سطح چرخ‌دنده‌ها زیاد باشد، تعویض کامل پمپ اقتصادی‌تر است.