پرشر سوئیچ یا کلید کنترل فشار وسیله‌ای است که وقتی فشار یک سیال (هوا، گاز یا مایع) از محدوده مشخصی بالاتر یا پایین‌تر برود، مدار الکتریکی را قطع یا وصل می‌کند. به زبان ساده، نقش آن مثل یک نگهبان فشار است؛ هر وقت فشار از حد تعیین‌شده رد شود، بلافاصله دستور روشن یا خاموش شدن دستگاه را صادر می‌کند.
برند دانفوس (Danfoss) از معتبرترین تولیدکنندگان پرشر سوئیچ در دنیاست. محصولات این شرکت به‌ویژه در صنایع برودتی و تهویه مطبوع (سیستم‌های سرمایشی، کمپرسورها، چیلرها) بیشترین کاربرد را دارند. البته همین تجهیز بسته به مدل می‌تواند در صنایع دیگری مثل پمپ‌خانه‌ها، کمپرسورهای هوا و حتی خطوط تولید صنعتی نیز استفاده شود.
اهمیت پرشر سوئیچ دانفوس در این است که با تنظیم درست، هم از تجهیزات در برابر فشار بیش‌ازحد محافظت می‌کند و هم باعث افزایش ایمنی و کاهش هزینه‌های تعمیرات می‌شود.
خرید و مشاهده انواع پرشر سوئیچ
آشنایی با پرشر سوئیچ دانفوس
پرشر سوئیچ دانفوس یک تجهیز کنترلی است که وظیفه‌اش قطع و وصل کردن مدار الکتریکی بر اساس تغییرات فشار است. وقتی فشار به حد مشخصی برسد، سوئیچ عمل کرده و فرمان روشن یا خاموش شدن به دستگاه متصل (مثلاً کمپرسور یا پمپ) را صادر می‌کند.
ساختار و اجزای اصلی
بدنه و محفظه: از جنس فلزی مقاوم یا آلیاژ ضدزنگ برای تحمل فشار و محافظت از اجزا.
دیافراگم یا پیستون حساس به فشار: قلب دستگاه است که با تغییر فشار جابه‌جا می‌شود.
کنتاکت‌های الکتریکی: هنگام جابه‌جایی دیافراگم، این کنتاکت‌ها باز یا بسته می‌شوند.
پیچ‌های تنظیم (Set Point و Differential): برای تعیین محدوده فشار کاری و اختلاف فشار قطع و وصل.
انواع پرشر سوئیچ دانفوس
KP Series (پرکاربردترین سری):
مدل KP1: مناسب سیستم‌های سرمایشی کوچک و کمپرسورها
مدل KP5: محدوده فشار بالاتر، قابل استفاده در چیلرها و سیستم‌های صنعتی
مدل KP35 / KP36: پرمصرف در تهویه مطبوع و سیستم‌های برودتی تجاری
RT Series: برای کاربردهای سنگین‌تر صنعتی با دقت بالاتر.
میکرو پرشر سوئیچ‌ها: برای تجهیزات کوچک و فضاهای محدود.
خرید پرشر سوئیچ دانفوس مدل KP35
کاربردها در صنایع
صنایع برودتی و تهویه مطبوع: حفاظت از کمپرسور در برابر فشار بیش از حد یا افت فشار.
پمپ‌ها و موتورخانه‌ها: جلوگیری از خشک‌کار کردن پمپ یا روشن شدن ناخواسته آن.
کمپرسورهای هوا: تنظیم فشار مخازن و جلوگیری از افزایش یا کاهش بیش از حد فشار.
ابزار و شرایط لازم قبل از نصب پرشر سوئیچ دانفوس
برای اینکه نصب پرشر سوئیچ درست و بدون دردسر انجام شود، بهتر است قبل از شروع، ابزارها و شرایط محیطی آماده باشند. این مرحله ساده به نظر می‌رسد، اما بیشتر خطاهای نصب دقیقاً از همین جا آغاز می‌شوند.
ابزارهای مورد نیاز
آچار فرانسه یا آچار تخت: برای بستن اتصالات مکانیکی به لوله یا تجهیز.
پیچ‌گوشتی دوسو یا چهارسو: برای باز و بسته کردن ترمینال‌های الکتریکی و پوشش دستگاه.
مولتی‌متر: جهت بررسی ولتاژ و تست سیم‌کشی پس از نصب.
نوار تفلون یا واشر آب‌بندی: برای جلوگیری از نشتی در اتصال مکانیکی.
شرایط قبل از نصب
قطع کامل برق: همیشه قبل از شروع نصب، برق سیستم را قطع کنید. این اولین و مهم‌ترین اصل ایمنی است.
تخلیه فشار مدار: فشار باقی‌مانده در سیستم باید کاملاً تخلیه شود تا هنگام نصب خطری ایجاد نشود.
بررسی فشار کاری سیستم: مطمئن شوید محدوده فشار کاری پرشر سوئیچ با شرایط واقعی سیستم سازگار است. مثلاً اگر کمپرسور شما روی 8 بار کار می‌کند، باید سوئیچ انتخابی این محدوده را پوشش دهد.
محیط نصب تمیز و خشک: رطوبت یا گردوغبار می‌تواند به کنتاکت‌های الکتریکی آسیب بزند. بهتر است پرشر سوئیچ در محیطی نصب شود که تهویه مناسب و کمترین لرزش را داشته باشد.
نکات مهم پیش از شروع کار
برچسب مشخصات پرشر سوئیچ (مدل، محدوده فشار، نوع کنتاکت) را دقیق بخوانید.
اطمینان حاصل کنید که شیر یا لوله‌ای که قرار است پرشر سوئیچ روی آن نصب شود، رزوه سالم و بدون ترک دارد.
سیم‌های برق و کابل ورودی باید عایق سالم داشته باشند و مطابق استاندارد همان مدل سوئیچ انتخاب شوند.
مراحل نصب پرشر سوئیچ دانفوس (گام‌به‌گام)
حالا وقت آن است که پرشر سوئیچ را روی سیستم سوار کنیم. مراحل نصب خیلی پیچیده نیست، اما باید با دقت انجام شود تا دستگاه درست عمل کند و بعدها دردسر ایجاد نشود.
1. انتخاب محل نصب
پرشر سوئیچ باید در محلی نصب شود که فشار واقعی سیستم را به‌خوبی حس کند.
معمولاً روی خط فشار بالا یا پایین کمپرسور، یا نزدیک پمپ نصب می‌شود.
از نصب در نقاطی با لرزش شدید یا دمای خیلی بالا خودداری کنید.
2. اتصال مکانیکی
رزوه اتصال پرشر سوئیچ را تمیز کنید و در صورت نیاز کمی نوار تفلون بپیچید.
دستگاه را با آچار فرانسه یا آچار تخت ببندید. فشار بیش از حد به بدنه ندهید چون می‌تواند رزوه را خراب کند.
مطمئن شوید هیچ‌گونه نشتی بین اتصال و خط فشار وجود ندارد.
3. سیم‌کشی و اتصال الکتریکی
درپوش ترمینال را باز کنید. نقشه سیم‌کشی معمولاً روی بدنه یا دفترچه همراه دستگاه چاپ شده است.
سیم فاز و نول (یا مثبت و منفی در مدار DC) را طبق نقشه به ترمینال‌های COM، NO یا NC وصل کنید.
COM (مشترک): ورودی جریان
NO (Normally Open): خروجی در حالت عادی باز
NC (Normally Closed): خروجی در حالت عادی بسته
اتصالات را محکم کنید و مطمئن شوید سیم‌ها لخت یا شل نباشند.
پس از اتمام، درپوش ترمینال را محکم ببندید تا گردوغبار و رطوبت وارد نشود.
4. بررسی اولیه
پس از نصب، قبل از روشن کردن سیستم، یک‌بار همه اتصالات مکانیکی و الکتریکی را چک کنید.
مطمئن شوید پرشر سوئیچ در موقعیت مناسبی نصب شده و سیم‌ها کشش یا فشار اضافی ندارند.
آموزش تنظیم پرشر سوئیچ دانفوس
نصب که تمام شد، حالا نوبت تنظیم است. پرشر سوئیچ اگر درست تنظیم نشود، یا مدام سیستم را قطع و وصل می‌کند یا اصلاً هیچ واکنشی نشان نمی‌دهد. تنظیم درست یعنی پیدا کردن نقطه‌ای که هم از تجهیزات محافظت کند و هم کارکرد روان سیستم را تضمین کند.
1. آشنایی با پیچ‌های تنظیم
Set Point (فشار قطع/وصل): با این پیچ مشخص می‌کنید در چه فشاری پرشر سوئیچ باید عمل کند.
Differential (اختلاف فشار): این پیچ تعیین می‌کند فاصله بین فشار وصل و فشار قطع چقدر باشد.
2. مثال ساده
فرض کنید کمپرسور شما باید:
در 6 بار روشن شود
در 8 بار خاموش شود
راه‌حل:
پیچ Set Point را روی 8 بار قرار دهید.
پیچ Differential را روی 2 بار تنظیم کنید.
به این ترتیب، وقتی فشار به 8 بار رسید، سوئیچ مدار را قطع می‌کند و در 6 بار دوباره وصل می‌شود.
3. روش تنظیم
دستگاه را روشن کنید و به‌تدریج فشار سیستم را بالا ببرید.
زمانی که فشار به حد دلخواه رسید، با پیچ‌گوشتی، پیچ Set Point را بچرخانید تا سوئیچ عمل کند.
سپس پیچ Differential را تنظیم کنید تا اختلاف فشار قطع و وصل به مقدار مناسب برسد.
جهت عقربه‌های ساعت معمولاً افزایش فشار و خلاف آن کاهش فشار را نشان می‌دهد (همیشه به دفترچه مدل خاص توجه کنید).
4. نکات مهم هنگام تنظیم
تنظیم باید در شرایط واقعی کارکرد سیستم انجام شود نه فقط در حالت خاموش.
از تغییر ناگهانی زیاد در پیچ‌ها خودداری کنید؛ تغییرات کوچک و مرحله‌ای بهترین نتیجه را می‌دهند.
همیشه بعد از تنظیم، دو سه بار فشار سیستم بالا و پایین برده شود تا مطمئن شوید پرشر سوئیچ دقیقاً در نقاط دلخواه عمل می‌کند.
تست و عیب‌یابی پس از تنظیم پرشر سوئیچ دانفوس
وقتی تنظیمات انجام شد، نباید بدون آزمایش سیستم را به حال خودش رها کرد. تست عملکرد پرشر سوئیچ کمک می‌کند مطمئن شویم دستگاه درست فرمان می‌دهد و در صورت وجود مشکل، سریع عیب‌یابی کنیم.
1. تست عملکرد
سیستم را روشن کنید و اجازه دهید فشار بالا برود.
در نقطه‌ی تعیین‌شده‌ی Set Point، پرشر سوئیچ باید عمل کند و کمپرسور یا پمپ خاموش شود.
سپس با پایین آمدن فشار، وقتی به محدوده‌ی Differential رسید، سوئیچ باید دوباره وصل شود.
این چرخه را چند بار تکرار کنید تا از پایداری عملکرد مطمئن شوید.
2. عیب‌های رایج و راهکارها
سوئیچ عمل نمی‌کند:
ممکن است سیم‌کشی اشتباه باشد.
فشار سیستم خارج از محدوده کاری دستگاه است.
دیافراگم داخلی آسیب دیده.
قطع و وصل بی‌دلیل (پرش کنتاکت‌ها):
تنظیمات Set Point یا Differential بسیار نزدیک به هم انتخاب شده‌اند.
وجود لرزش یا نوسان فشار در خط.
جرقه یا داغ شدن ترمینال‌ها:
اتصال شل یا سیم‌های نامناسب استفاده شده‌اند.
جریان بیش از ظرفیت پرشر سوئیچ از آن عبور می‌کند.
نشتی در اتصال مکانیکی:
استفاده نکردن از نوار تفلون یا خراب بودن رزوه لوله.
3. اقدامات ایمنی در تست
هنگام تست، هیچ‌وقت دست یا ابزار را روی نقاط تحت فشار قرار ندهید.
اگر پرشر سوئیچ چند بار پیاپی عمل نکرد، تست را متوقف کنید و علت را بررسی کنید.
در صورت مشاهده‌ی هرگونه صدای غیرعادی یا بوی سوختگی، بلافاصله سیستم را خاموش کنید.
نگهداری و توصیه‌های کاربردی پرشر سوئیچ دانفوس
یک پرشر سوئیچ اگر درست نگهداری شود، سال‌ها بدون دردسر کار می‌کند. اما بی‌توجهی به سرویس ساده می‌تواند باعث از کار افتادن ناگهانی کمپرسور یا پمپ شود و هزینه‌های سنگینی به‌جا بگذارد.
1. سرویس دوره‌ای
هر چند ماه یک‌بار درپوش ترمینال باز و کنتاکت‌ها از نظر شل شدن یا تغییر رنگ بررسی شوند.
اتصالات مکانیکی را بازدید کنید و در صورت مشاهده‌ی نشتی، دوباره آب‌بندی کنید.
پیچ‌های تنظیم Set Point و Differential را بررسی کنید که در جای خود ثابت باشند و تغییر نکرده باشند.
2. تمیزکاری
گردوغبار و رطوبت دشمن اصلی پرشر سوئیچ هستند. سطح بیرونی دستگاه را مرتب تمیز کنید.
از ورود آب یا روغن به داخل محفظه‌ی ترمینال جلوگیری کنید؛ در صورت نیاز از کاور ضدآب استفاده کنید.
3. مراقبت از سیستم فشار
کیفیت سیال (هوا یا روغن) اهمیت زیادی دارد. وجود ذرات و رطوبت در هوا یا روغن آلوده می‌تواند به دیافراگم آسیب بزند.
فیلترها باید به‌صورت دوره‌ای تعویض یا شست‌وشو شوند تا فشار سیستم پایدار بماند.
4. نکات افزایش عمر مفید
استفاده از پرشر سوئیچ دقیقاً مطابق با محدوده فشار طراحی‌شده.
جلوگیری از لرزش شدید در محل نصب با پایه یا بست مناسب.
پرهیز از عبور جریان الکتریکی بیش از ظرفیت دستگاه از ترمینال‌ها.
جمع‌بندی
پرشر سوئیچ دانفوس ابزاری ساده اما حیاتی است که با کنترل فشار، امنیت و کارایی سیستم‌های صنعتی و برودتی را تضمین می‌کند. نصب آن تنها به چند ابزار ابتدایی نیاز دارد، اما دقت در مراحل نصب و سیم‌کشی اهمیت بالایی دارد. پس از نصب، تنظیم درست Set Point و Differential کلید اصلی عملکرد دقیق دستگاه است.
تست و عیب‌یابی بعد از تنظیم نشان می‌دهد آیا سوئیچ به‌درستی عمل می‌کند یا نه، و با سرویس‌های دوره‌ای مثل تمیزکاری، بررسی اتصالات و کنترل فشار کاری می‌توان عمر دستگاه را به‌طور چشمگیری افزایش داد.
به زبان ساده، پرشر سوئیچ دانفوس یک محافظ هوشمند برای پمپ‌ها، کمپرسورها و سیستم‌های سرمایشی است؛ تجهیزی کوچک که اگر درست نصب و تنظیم شود، جلوی خرابی‌های بزرگ و هزینه‌های اضافی را می‌گیرد.